De dominee en het geld (5)

Trouwen: wat moet dat kosten?

 

De meeste predikanten - en ook ikzelf - vinden het lastig om over geld te beginnen. Een jong stel heeft zich bij je gemeld en wil trouwen in de kerk. Je bent allang blij dat dat gebeurt. Er zijn tenslotte veel meer uitvaarten dan huwelijken of dopen. Meestal komen ze van buiten. Ze hebben een paar diensten bijgewoond en je komt kennismaken. Een van de twee, meestal, is kerkelijk opgevoed. De ander staat ervoor open. Je laat ze eerst vertellen wie ze zijn. Je hoort wat ze doen, hoe ze elkaar ontmoet hebben en hoe de dame gevraagd is. (Vaak vertellen ze nog hoe de aanstaande bruidegom bij de aanstaande schoonvader geweest is en om haar hand heeft gevraagd. Het is flauw, maar ik stel dan vaak de vraag: 'wat nu als ‘ie ‘nee’ had gezegd?') Meestal gebeurde het aanzoek op een bijzondere plaats: onder de Eiffeltoren of op een gondel in Venetië. Kosten noch moeite worden gespaard om het de mooiste dag van hun leven te maken! Maar blijft er dan nog wat over voor de kerk?

 

Eigen uurtarief?

Van een priester hoorde ik eens hoe hij het aanpakte. Hij vertelde altijd hoeveel uur werk de voorbereiding en de dag hem zouden kosten. Als het stel nu eens zou betalen volgens hun eigen uurtarief… Ik vond het wel een fraaie aanpak. Voor wie weinig geld te besteden heeft, blijven de kosten te overzien. Voor wie veel verdient - en voor mijn gevoel verdienen de stellen die bij ons trouwen vaak hetzelfde of meer als de dominee (laat staan de priesters, die zwaar onderbetaald worden) - wordt het een reëel bedrag.

 

Op website

In Rotterdam hebben we het zakelijker aangepakt. Daar hebben we gewoon op de website neergezet wat het kost (€ 1000) en wat je ervoor krijgt (en wat niet). De ervaring leert dat iedereen de website van voren tot achteren doorgenomen heeft. Dan is het probleem opgelost. (Overigens geldt er een kortingstarief voor wie bij de kerk hoort én al eens bijgedragen heeft.)

Daarbij gaat dit hele verhaal ervan uit, dat ik trouwdiensten doe in de tijd van de B/baas. Het geld gaat dus naar de gemeente. Dat kan, nu ik een volledige aanstelling heb. Voor collega's met een kleine tot zeer kleine aanstelling werkt dat anders. Voor hen is het belangrijk dat er een normaal bedrag wordt betaald. 

 

Vrijgevestigde dominee

Er zijn ook vrijgestelde collega's die tarieven rekenen die alleszins terecht zijn, maar soms wel het dubbele zijn van wat hier wordt genoemd. Als het je vak is waarvan je wilt/moet leven, dan zul je wel moeten. De theologische vraag wat voor ambtsopvatting hier achter steekt, laat ik maar even zitten. Critici kunnen denken aan Simon de Tovenaar. Anderen zullen het waarderen dat ambtsdragers ook midden in de wereld staan.

De dominee en het geld (4)

 

Uit preken gaan…

 

Een maandag in januari

In vrijzinnige kringen is het gebruikelijk dat alle preekbeurten voor een jaar afgesproken worden op de eerste of tweede maandag van het jaar daarvoor. Dus bijna twee jaar van tevoren leg je je al vast. Die dag geeft aanleiding tot veel onrust. Gemeenten zijn bang dat ze hun rooster niet vol krijgen met wie ze willen en predikanten zijn natuurlijk vereerd als ze eerder worden gebeld dan op het afgesproken moment. De lezer begrijpt dat ook ik zo ijdel ben (en natuurlijk graag preek, waar ik het leuk vind…). Het moment waarop preekbeurten worden afgesproken komt dus steeds vroeger te liggen.

 

Veel opdrachten

Een paar jaar geleden spraken we over dit fenomeen in het dagelijks bestuur van de Rotterdamse kerkenraad. Een van de leden merkte met vreugde op, dat wij wel heel gemakkelijk aan ‘opdrachten’ kwamen. Ik gaf de suggestie dat hij voor zijn eigen bedrijf de tarieven naar ons niveau zou terugbrengen. Dan zou het vast ook storm lopen. Predikanten krijgen nu als vergoeding voor een preekbeurt € 146. Dat bedrag is gebaseerd op 4 uur werk. Let wel: dit is een bruto bedrag. De belasting gaat er nog van af. Dus als predikant houd je er € 75 aan over. Dan krijg je ook nog reiskosten (per trein eerste klasse, per auto 30 cent per km.) vergoed. Of de reiskosten dekkend zijn of slechts een tegemoetkoming is iets wat ik in een volgend blogje ga behandelen.

 

Vier uur

Die 4 uur zijn gebaseerd op het hergebruik van een oude preek. De praktijk is dat je tenminste een half uur bezig bent met het toepassen van de plaatselijke liturgische eigenaardigheden en het communiceren van de liederen. Daarbovenop komt de tijd die je onderweg bent naar en van de kerk. Tenslotte ben je zo’n twee uur aanwezig in de kerk. Als je korter van tevoren komt, wordt de kerkenraad een beetje zenuwachtig en als je als eerste na afloop vertrekt, wordt het wel heel ongezellig gevonden. Bij de relatief grote afstanden tussen de (vrijzinnige) gemeenten ben je meestal meer dan drie kwartier onderweg. Een simpele optelling leert dus dat een tijdsbesteding van 5 uur reëel is. Je verdient derhalve netto per uur ongeveer € 15.

 

Storend

Er zijn momenten dat ik dat zelf best storend weinig vind. Bijvoorbeeld als ik een monteur voor mijn cv-ketel laat komen en zie wat zijn tarieven zijn of als ik mijn relatief bescheiden auto voor een grote beurt naar de garage breng en zie wat je daar per uur betaalt. Vanzelfsprekend: het is een roeping en als ik anders wilde, had ik maar een vak moeten leren. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken, dat er ook (jongere?) predikanten zijn die een rationelere keuze maken en een ochtend met partner (een gemeenschapsviering?) of gezin thuis hoger waarderen dan dit bescheiden geldbedrag. En gelijk hebben ze! Het werk van preekvoorzieners wordt er niet gemakkelijker op.

 

Wie is gek?

Toen collega Klaas Hendrikse, u weet wel, de atheïstische dominee, grote bekendheid kreeg met zijn boeken, werd hij een veelgevraagd gastvoorganger. Naar verluidt vroeg hij toen al € 300 voor een preekbeurt. Ik heb veel collega’s daarover horen klagen, maar vroeg mezelf in alle eerlijkheid af wie er nu eigenlijk gek was. Hoeveel van onze kerkgangers zouden zelf in hun werkzame leven voor dit bescheiden bedrag hun bed uitgekomen zijn? Is het onlogisch dat de predikant ook voor dit onderdeel van zijn werk (dat hij of zij niet hoeft te doen) een normaal salaris verdient dat past bij de opleiding? 

De dominee en het geld (3)

 

Geachte heer/mevrouw,

 

Mijn zoon Arie Barnard komt wonen in uw complex Clusius, Dankmeijerpad 125. Hij heeft mij gevraagd om garant te staan. Vanzelfsprekend ben ik daartoe bereid. 

Alleen als ik uw formulier bezie, is het lastig om dat goed in te vullen.

 

Ik ben predikant bij de Remonstrantse Gemeente Rotterdam. Ik ben dat al bijna 25 jaar en ik heb een aanstelling voor onbepaalde duur. Alleen is het geen arbeidsovereenkomst. Predikanten werken niet in een werknemer/werkgever-relatie, omdat het uitgangspunt is dat onze Baas niet de aardse kerkenraad is, maar de Heer in de hemel.

 

In de praktijk werkt dat natuurlijk even goed. Maar het is lastig om Hem te vragen om een werkgeversverklaring. Dingen als een loonstrookje (dus geen loon in eigenlijk zin, maar wel het traktement bij een overeenkomst van opdracht) kan ik u natuurlijk wel verstrekken.

 

Is dat voor u voldoende?  Graag hoor ik even.

 

 

Met een hartelijke groet,

 

 

Tjaard Barnard

 

 

Dr. T.R. Barnard, remonstrants predikant

www.tjaardbarnard.nl

De dominee en het geld (2)

 

Wie is de Baas?

Zoon drie heeft een fraaie kamer gevonden in Leiden en komt met een formulier bij mij. De verhuurder wil graag een garantstelling van een van de ouders. En daarbij hoort een werkgeversverklaring. Gedoe! 

 

Geen werknemer

Een predikant is namelijk geen gewone werknemer. En de kerk is geen werkgever. Vanaf het begin van het protestantse predikantschap geldt namelijk de fictie: een dominee kan geen andere baas hebben dan de grote Baas in de hemel. Verbi Divini Minister (VDM). Dienaar van het goddelijke woord. 

 

Gedoe

Praktisch gesproken leidt dat tot een hoop gedoe. Predikanten zijn een soort zelfstandige ondernemers (in technische zin: pseudo-ondernemer), met al het gedoe dat erbij hoort. Geen collectieve voorzieningen als WW of WIA. Niet automatisch alle bescherming die een werknemer naar Burgerlijk Recht geniet. Alleen als het kerkgenootschap dat regelt, komt dat goed. De traditionele kerkgenootschappen beijveren zich sinds jaar en dag om hele constructies te scheppen, zodat het dezelfde zekerheid geeft: een wachtgeldregeling, een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering en vroeger ook een eigen pensioenfonds. In de praktijk blijft het een heel gedoe, daar de fiscale regels niet meer ingesteld zijn op dit soort merkwaardige uitzonderingen. Telkens weer moet er wat aangepast worden, rond zorgverzekering en pastorie.

 

Biefstuk

Ook voor predikanten blijkt het soms lastig. Ze krijgen een bruto traktement uitgekeerd en moeten maar zorgen dat ze op het moment dat de fiscus aanklopt genoeg gespaard hebben. Niet iedereen heeft dat als beginnend predikant door. 'Elke dag biefstuk', zo beschreef een collega de euforie aan het begin van zijn ambtelijke loopbaan… Later viel het dus tegen. Overigens heb ik ook meegemaakt dat in de Traktement Commissie (een polder commissie binnen de Remonstrantse Broederschap, waar onderhandeld wordt over de salarissen van predikanten) niet iedereen het begreep. 'Die bedragen die predikanten krijgen, zijn toch erg hoog'. Ze vergeleek het bruto bedrag met haar eigen netto salaris. Maar hierover in een later blog meer.

 

Wie is de Baas?

Blijft natuurlijk over hoe dat werkt: een Baas in de hemel en een kerkenraad die met moeite de centjes voor het traktement moet inzamelen. U begrijpt, dat wringt soms. Als je als predikant erg op de vrijheid van het ambt staat en geen inzicht wilt geven in wat je uitvoert, geeft dat vaak gedoe. Wat mij betreft, gaat het in die vrijheid vooral om de invulling en de uitleg van het Evangelie. Niet de vrijheid om zelf maar wat te doen en je niet te laten controleren of begeleiden in het werk dat je in de gemeente doet . Als je dat niet wilt, kun je rekenen op gedoe. Zoals ik eens hoorde: 'een predikant en een gemeente zijn net als twee billen. Als er stront komt, gaan ze gewoon uit elkaar.'

 

Rood als een kroot

Inhoudelijk gaat het soms opvallend goed. Honderd jaar geleden stond er een zeer linkse predikant in de Remonstrantse Gemeente Rotterdam, Piet Eldering (1868-1954). Hij was zo rood als een kroot en dat terwijl de gemeente bestuurd werd door havenbaronnen. Op een gegeven moment vroeg de diaconie (sic!) zich af, of deze predikant niet ontslagen kon worden. De kerkenraad liet weten het in het geheel niet eens te zijn met de uitleg van het Evangelie van deze predikant. Maar hij moest wel de ruimte hebben om het zo uit te leggen.

 

Ik ben er nu nog niet uit. Zal ik dit blogje maar naar de makelaar sturen en hopen dat het werkt? Of vragen we iemand anders om garant te staan.

De dominee en het geld