De ware kerk des Heren

Opening bij vergadering van voorzitters en penningmeesters van de Remonstrantse Broederschap

Utrecht, 9 april 2022

Vorige week, beste mensen, preekte ik in Oosterbeek, onder meer over de genezing van de zoon van de Romeinse centurio. Hij komt bij Jezus om hulp vragen. Zijn zoon is doodziek. Jezus wil met hem meegaan naar zijn huis, maar dat hoeft niet, want hij kan hem ook van afstand genezen. Dat gebeurt ook. Jezus is wel verbaasd over deze officier, een heiden. ‘Zo’n groot geloof heb ik in heel Israël niet ontmoet’ zei hij.

Zoiets dacht ik ook toen ik de titel zag van de notitie over de toekomst van ons seminarium: ‘Sta op, Hij roept u’. Een bijzonder roepingsbesef mag ik wel zeggen!

Een paar weken geleden kreeg ik twee seminaristen bij mij op bezoek in Rotterdam. Ze wilden eens peilen hoe er gedacht werd ‘over de huidige en toekomstige rol en betekenis van de remonstranten/ remonstrantse gemeente’. Het was de voorbereiding voor een college ecclesiologie. Met veel plezier heb ik anderhalf uur gepraat met hen, al moet ik bekennen dat ik de eigenlijke vraag die tevoorschijn kwam: ‘hoe kijk je aan tegen de overlevingsstrategieën van de Broederschap’ een zeer beperkte invulling vond van een ecclesiologische vraag. De ecclesiologie, zo moet u weten, is dat onderdeel van de dogmatiek dat denkt over het wezen van de kerk.

Dat gesprek was voor mij aanleiding om ook vanmorgen daar iets over te willen zeggen. Iets te zeggen, wat misschien in onze kringen niet gebruikelijk is, maar toch enige overweging verdient. Ik wil de vraag stellen naar het wezen van onze Remonstrantse Broederschap als deel van de Kerk van Christus met een hoofdletter. Laat ik eerlijk zijn: heel vaak zijn we geneigd om onze club te zien als een verbinding van mensen die zich willen laten inspireren. Waardoor? Dat staat nog te bezien. Dat kan het klassieke christendom zijn, maar ook elke andere vorm van religie of al dan niet religieus-humanistische overpeinzing. We zijn een groep van zoekende mensen, die zelf het initiatief nemen om te zoeken. En als kerkgenootschap dat steeds minder leden heeft, proberen we alles te doen wat maar helpt om nieuwe mensen te vinden. Ons unique selling point lijkt vooral te zijn dat alles bij ons kan en mag. Opvallend daarbij is dat alle notities en beleidsvisies uitgebreid spreken over het unieke van het remonstrantisme, maar het tegelijkertijd zelden definiëren. Maar aan werving van nieuwe mensen doen we wel. Zo hebben we een grote campagne gehad. We organiseerden vernieuwings- of innovatieplekken. En nu denken we over een herpositionering van het Arminius Instituut die ons midden in de wereld moet zetten. Dit allemaal maar om onze eigen maatschappelijke relevantie te bewijzen. Om zieltjes te winnen voor ons clubje.

Klassieke ecclesiologie begint echter ergens anders. Dan is de kerk geen toevallige club van geïnspireerde mensen, maar een gemeenschap van mensen die verbonden zijn met Jezus Christus of met God. Dan ligt het initiatief niet bij ons, maar bij Hem. Laten we zeggen in de geest van: ‘sta op, Hij roept ons’. Het gaat hier natuurlijk om de Kerk met een hoofdletter. De kerk van alle tijden en plaatsen, die alle gelovigen met elkaar verbindt. Geen kerkmuren, zelfs geen scheiding van doden en levenden, maar iedereen die met elkaar verbonden is in Christus. Dan is de Kerk de voorafschaduwing van het Koninkrijk van God. Gods nieuwe werkelijkheid.

U begrijpt: ik doe graag mee aan alle pogingen om het remonstrantse geluid in deze wereld te laten horen. Ik geloof dat we iets bijzonders te vertellen hebben. Is het goud, de remonstrantse boodschap? Ik zou denken: niet zozeer de remonstrantse boodschap, maar wel de Boodschap met een hoofdletter, het Evangelie, die wij op onze manier mogen verspreiden. Zoals een van mijn overleden gemeenteleden het eens zo treffend zei: we moeten vooral niet denken dat Gods Koninkrijk gevestigd is op de Westersingel 78 te Rotterdam!

Vandaag roep ik dus op om eens te durven na te denken over de Remonstrantse Broederschap als deel van de Kerk van Christus. Als een groep mensen die niet toevallig, uit eigen initiatief samenkomt en leuke dingen doet, maar als een groep van geroepen mensen, die van eeuwen her al een taak en een doel, laten we zeggen, een roeping heeft. Zoals de beginselverklaring het zegt: De Remonstrantse Broederschap wil God eren en dienen.

Onze belijdenis uit 2006 spreekt daarover:

Wij geloven dat wij zelf,

zo zwak en feilbaar als wij zijn,

geroepen worden om

met Christus en allen die geloven verbonden,

kerk te zijn in het teken van de hoop.

Want wij geloven in de toekomst van God en wereld,

in een goddelijk geduld dat tijd schenkt

om te leven en te sterven en om op te staan,

in het koninkrijk dat is en komen zal,

waar God voor eeuwig zijn zal: 

alles in allen.

Aan God zij de lof en de eer

in tijd en eeuwigheid

Amen.

Graag wil ik u vragen om het lied te zingen dat uitgedeeld is. Het is van een heel andere toonzetting dan we gewend zijn, maar misschien opent het ons wel de ogen voor een heel andere, maar ook waardevolle manier van kijken:

De ware kerk des Heren