(Deze tekst van mijn hand verscheen op 25 juli in het Nederlands Dagblad en op de website www.nd.nl Het is een bewerking van een preek die ik gehouden heb in de Remonstrantse Gemeente te Rotterdam/Breda, De volledige tekst is hier te vinden.)

Facebook als sinaasappelkistje: een predikant met een leeglopende kerk analyseert zijn roeping

OPINIE Als kerk kunnen wij dag aan dag waarmaken wat onze roeping is. Mensen vertellen over wat ons inspireert, schrijft Tjaard Barnard. Tot voor kort kon hij moedeloos worden van de ontkerkelijking.

Al enige jaren ben ik zeer actief op Facebook. Het is mijn sinaasappelkistje, waarop ik ga staan om mensen te bereiken die niet uit zichzelf naar de kerk komen. Ik heb geleerd dat alleen serieuze berichten plaatsen niet werkt. Daarom ben ik begonnen met het schrijven van appeltaartrecensies. Elke keer dat ik op een terrasje of in een restaurant zit, bestel ik een stuk appeltaart en schrijf daar een kritische bespreking bij: is de appeltaart vers, uit de diepvries (jammer!) en hoe is het met de slagroom? Is die net geklopt of is het een soort ´scheerschuim´ uit een spuitbus (schande!). Zo’n 1500 mensen volgen mij en zo kan ik ook mijn serieuzere boodschappen kwijt. Want als predikant ben ik vertegenwoordiger in religieuze waar.

Vanaf het moment dat ik actief werd in mijn kerk, de Remonstrantse Broederschap, en ook al lang daarvoor, is haar ledental sterk achteruitgegaan. In de bijna 25 jaar dat ik predikant ben in de Rotterdamse gemeente is haar ledental gehalveerd, van 1000 tot 500 mensen. Mensen vragen mij: word je daar niet heel verdrietig van en iets concreter: denk je dat je je pensioen nog haalt als predikant? In mijn kerk worden er al jaren mensmoedige pogingen gedaan om de terugloop te keren.

Het begon in 1993 met een poging tot ´revitalisatie´, nadat we afgehaakt waren bij Samen-op-Weg (de eenwording van hervormden, gereformeerden en lutheranen) omdat de Artikelen tegen de Remonstranten nog steeds een prominente plek in de grondslagen van de nieuwe kerk kregen. Daarna werd een heuse reclamecampagne gestart. Het gaf veel lawaai en ook best wat nieuwe mensen. Daarna volgde de aanstelling van vernieuwings- of innovatiepredikanten, het remonstrantse antwoord op de PKN-pioniersplekken. Toen dat niet werkte, werden vorige jaar twee innovatiemedewerkers op het landelijk bureau aangesteld, om met nieuwe listen te komen. 

Tegelijkertijd blijft het ledental achteruit gaan. Niets helpt. Alle pogingen die we ondernemen, lijken op het bouwen van een zandkasteel bij eb. Als het vloed wordt, kun je enorm je best doen, maar het kasteel spoelt weg. In alles lijkt het erop dat de georganiseerde kerk in West-Europa haar tijd heeft gehad. Vroom gezegd: misschien hebben we wel Gods raad uitgediend. We zullen moeten wennen aan het idee dat de kerk der eeuwen in onze tijd hier stopt.

moedeloos

Tot voor kort kon ik hier best moedeloos van worden. Tot ik eens nadacht over het werk van een bakker. Als een bakker met pensioen gaat, is er niets van zijn werk overgebleven. Aan het einde van de dag is zelfs het lekkerste broodje of taartje oud geworden. Er blijft letterlijk niets over bij zijn pensioen, behalve misschien een paar klanten met obesitas. Is het dan niet hoogmoed van predikanten om te denken dat het met ons werk anders is? Je hoeft maar Prediker 1 te lezen, over hoe alles zal verdwijnen, of Psalm 103, over die mooie bloem die verdwijnt als de wind erover gaat. Zelfs de plek waar die bloem stond, zal niet meer te vinden zijn. Waarom zou het voor ons werk op de lange termijn anders zijn? Misschien zouden wij wat kunnen leren van die bakker?

Onverdroten zet de bakker elke dag zijn wekker om telkens opnieuw het lekkerste brood en de mooiste taartjes te maken. Dag in dag uit maakt hij zijn klanten blij met het beste wat hij te bieden heeft. Niet voor niets beschouwt Calvijn het werk van de bakker ook als een roeping ten dienste van Gods Koninkrijk. Moeten wij niet met hetzelfde enthousiasme blijven werken in Gods wijngaard, ook als wij geen resultaten zien die echt zullen beklijven? 

Als kerk kunnen wij dag aan dag waarmaken wat onze roeping is. Mensen vertellen over wat ons inspireert. Mensen in ons doen en laten tonen dat we geïnspireerde mensen zijn. Misschien wel mensen nieuwsgierig en jaloers maken door onze levenswandel, die mag verwijzen naar Degene die ons telkens roept. Wellicht wordt het ons dan geschonken om werkelijk vertrouwen te hebben, ook als we elke menselijke claim op succes moeten laten varen. Van Paus Johannes XXIII wordt gezegd dat hij in de eerste dagen van zijn pontificaat niet kon slapen van alle zorgen om de kerk die aan hem toevertrouwd was, totdat hij in zijn avondgebed eens het volgende bad: ´Lieve Heer, het is uw kerk. Ik ga nu slapen.’

laatste les

Een laatste les van de bakker. Velen zullen de ervaring hebben dat stokbrood in Frankrijk veel lekkerder is dan stokbrood dat je hier koopt. Daar is veel over te zeggen, in elk geval is duidelijk dat de bakker in Frankrijk meermalen per dag bakt. Hier stopt de bakker er broodverbeteraar in. Maar daarmee is het vanaf het begin af aan al minder lekker dan het brood van zijn Franse collega. Als je het brood wilt behouden, heb je het direct al verloren. Zou dat een actuele toepassing van het woord van Jezus zijn: ´Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen. Wie bereid is het te verliezen, zal het behouden?´ (Marcus 8 vers 36)

Laten we dus met de bakker, dagelijks verse, geestelijke taartjes bakken en zo een diepe roeping vervullen voor en met de mensen om ons heen, in het vertrouwen dat dat het enige is wat van ons wordt gevraagd.